Informatyka w służbie filologii łacińskiej i historii

Blog ten leżał odłogiem przez bardzo długo czas. Czy uda mi się go reaktywować w pełni, trudno powiedzieć. Dzieje się bardzo dużo, a i ja w ciągu ostatnich dwóch lat odszedłem od zagadnień krążących wokół, z grubsza ujmując – filologii w sieci w stronę edycji (jednak) papierowych – ukazały się m.in. Żywot Pana Jezu Krysta, Męka Pana Jezusowa, a także pierwszy tom faksymilowej serii modlitewników z serii  Libri Precationum Illuminati Poloniae Veteris.

Brałem jednak udział w projekcie, który jeszcze się nie zakończył, ale wszystko wskazuje na to, że – jeśli efekt finalny okaże się taki, jakim jest w zamierzeniach – filologowie i historycy otrzymają kapitalne narzędzie do porównywania łacińskich tekstów.

Mowa tu o projekcie finansowanym przez NCN (Nr 11H 12 0511 81) kierowanym przez prof. Tomasza Jasińskiego: Program komputerowy nowej generacji do analizy łacińskich tekstów narracyjnych i dokumentowych wraz z elektroniczną bazą tekstów i bazą urzędników państwa polskiego XII-XVIII w.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej – jakiś czas temu ukazał się najnowszy numer (2014, nr XLV) Rocznika Biblioteki Narodowej, gdzie prof. Jasiński w artykule Informatyka w służbie filologii łacińskiej i historii zdradza tajniki pracy nad przygotowywanym programem. Bardzo polecam.

Nowy Testament. Elektroniczna konkordancja staropolska

Dziś, po bardzo długim milczeniu, tylko króciutko, informacyjnie.

Kilka dni temu na fb pojawił się post Mariusza Leńczuka o ukończeniu projektu Piętnastowieczne przekłady Nowego Testamentu – elektroniczna konkordancja staropolska. Internetowa baza danych, który jest już dostępny online i można z niego do woli korzystać.

Jak możemy przeczytać w opisie zamierzenia finansowanego ze środków NCN: „Pomysłodawczynią całego przedsięwzięcia była śp. dr Elżbieta Belcarzowa, która wraz z pracownikami Pracowni Języka Staropolskiego IJP PAN w Krakowie przygotowała wypisy źródłowe do 1300 wersetów Nowego Testamentu. Dzięki jej zachętom i wspólnie przygotowanym artykułom, które wprowadziły mnie do świata średniowiecznych tłumaczeń biblijnych, zrodziła się koncepcja serwisu internetowego, który pozwoliłby historykom języka, literaturoznawcom, biblistom i miłośnikom języka staropolskiego na dotarcie do nieznanych materiałów językowych i podjęcie szczegółowych studiów nad średniowiecznymi przekładami Nowego Testamentu. Ostatecznym impulsem do rozpoczęcia badań był projekt dr Izabeli Winiarskiej-Górskiej „Szesnastowieczne przekłady Ewangelii”, który zainicjował elektroniczną inwentaryzację biblijnych tłumaczeń w Internecie. Oba serwisy są równoległe tematycznie i uzupełniają się chronologicznie.”

[Niestety, nie działa link odsyłający do Szesnastowiecznych przekładów Ewangelii].

Główni wykonawcy: dr Mariusz Leńczuk (IJP PAN) i dr Agnieszka Maciąg (IJP PAN). W trakcie realizacji projektu udział w nim brali: dr Dorota Kołodziej (IJP PAN), mgr Katarzyna Jasińska (IJP PAN), mgr Zofia Wójcikowa (IJP PAN), mgr Karolina Borowiec (UAM), mgr Dorota Masłej (UAM) oraz Marta Siwińska (UAM). Autorem strony jest mgr inż. Piotr Szpor. Konsultantem dużej części zamieszczonych transkrypcji był śp. prof. dr hab. Wacław Twardzik.

[Informacje za stroną projektu.]

Enigma :: nowa pomoc dla czytających średniowieczne rękopisy

Dopiero co pojawiła się informacja o nowym narzędziu dostępnym online, które może służyć pomocą wszystkim, którzy męczą się nad trudnymi miejscami podczas lektury średniowiecznych rękopisów.

Projekt, stworzony przez Marjorie Burghart, nosi nazwę Enigma. Narzędzie to nie rozwiązuje abrewiacji, ale podpowiada możliwe formy łacińskich słów (baza zawiera ponad 400000 form).

A zatem – zachęcam do odwiedzenia strony Enigma. Unpuzzling difficult Latin readings in medieval manuscripts

 

 

O ważnym artykule Anety Pieniądz, kilka drobiazgów, w tym przeprosiny

Bardzo, bardzo dawno nie pisałem na tym blogu. Moja ostatnia aktywność tutaj ograniczała się przede wszystkim do reblogowania niektórych postów, które uważałem za korespondujące z tym, co pojawiać się miało tutaj, a które uważałem także za warte uwagi również z punktu widzenia polskiego czytelnika (jak cykl Manuscript Trip Road).

Na wstępie zatem – przepraszam tych, którzy tu zaglądają od czasu do czasu. Wydarzenia różnego rodzaju, które były moim udziałem w ciągu ostatnich miesięcy, sprawiły, że nie miałem najzwyczajniej w świecie czasu, by do pisania tutaj sie przyłożyć. Mam cały plik pełen linków, a także pomysłów, o czym warto by tu napisać. Życie jednak toczy się swoim torem i prawdę mówiąc – nie mam pojęcia, kiedy do w miarę systematycznego pisania na tych łamach będę mógł powrócić. Jest to też o tyle skomplikowane, że w ramach mojej aktywności odnoszącej się do badań nad późnym średniowieczem zajęły mnie obecnie inne tematy, które z roboczo przyjętą nazwą „filologii cyfrowej” mają niewiele wspólnego. Muszę zatem albo pomyśleć nad zmianą formuły niniejszego bloga, albo poczekać, aż uspokoi się trochę moje zawodowe życie.

Jest mi o tyle głupio, że miesiąc temu mniej więcej przeczytałem artykuł Anety Pieniądz, w którym blog mój przywołany jest w przypisie (co mnie zaskoczyło i za co niniejszym dziękuję).

Artykuł jest ważny z różnych powodów. Przede wszystkim to jeden z nielicznych tekstów, które omawiają w szczegółowy sposób obecność ediewistyki w sieci, a szczególnie jeden jej aspekt – paleografię i kodykologię.

Bardzo gorąco polecam tekst Anety Pieniądz. Niestety, póki co, jeśli się nie mylę, dostępny jest tylko w wersji print:

Aneta Pieniądz, Narzędzia internetowe w nauczaniu paleografii. „Studia Źródłoznawcze” 51 (2013), s. 131-142.

Tekst ten powinien zainteresować wszystkich, których ciekawią narzędzia paleograficzne online, ale także wykorzystują sieć i jej zasoby do zajęć ze studentami.

Naprawdę bardzo, bardzo gorąco polecam, bo jest tam mnóstwo przydatnych i aktualnych linków oraz omówień niektórych mediewistycznych projektów.

O repozytoriach, wolnym dostępie – rozmowa z Małgorzatą Rychlik

Bardzo gorąco polecam szalenie ciekawy wywiad, który przeprowadził Maciej Chojnowski z Małgorzatą Rychlik, jedną z twórczyń i osób odpowiedzialnych za poznańskie Repozytorium AMUR.

W rozmowie poruszone są kwestie tworzenia repozytoriów, wskazówki dla osób, które chciałyby zając się tym w przyszłości, rola repozytoriów i wolnej nauki w upowszechnianiu badań i promocji naukowców z macierzystej uczelni.

Wywiad Jesteśmy u progu intensywnych zmian ukazał się na portalu Wolna Nauka i można się z nim zapoznać :: tutaj ::

Przegląd zarządzania bibliografią na Inscripte

Na stronie Inscripte (Instrumentum Scriptorium Electronicum) pojawiło się pożyteczne zestawienie przeróżnych programów umozliwiających zbieranie bibliografii, tworzenie notatek, dzielenie się informacjami, projektami z innymi badaczami.

W zestawieniu 24 programy i wtyczki:

1. Mendeley;

2. Papers;

3. Qiqqa;

4. Zotero;

5. PaperBox;

6. Citavi;

7. EndNote;

8. Colwiz;

9. Biblioscape;

10. JabRef;

11. Archiva;

12. WizFolio;

13. SciRef;

14. NoteExpress;

15. ReadCube;

16. IdeaMason;

17. Bibliographix;

18. wxFiszki;

19. Reference Manager;

20. WibTeX;

21. TexCite;

22. RefNavigator;

23. Inflight Referencer;

24. ProCite.

Niektóre z nich omówiał Emanuel Kulczycki na blogu Warsztat badacza.

Z zestawieniem programów do zarządzania bibliografią można zapoznać się tutaj.

Polecam.

Wirtualne Laboratorium Transkrypcji :: zmiany i udogodnienia

[Also in English about Changes and improvements made in release in Virtual Transcription Laboratory]

Otrzymałem właśnie informację o wdrożonych przed klku dniami zmianach w Wirtualnym Laboratorium Transkypcji.

„Najważniejsze zmiany jakie zostały wprowadzone:

– edytor transkrypcji wspiera pracę z drukami wielokolumnowymi np. gazetami (opcja ta jest dostępna dla nowotworzonych projektów),

– dodano mechanizm weryfikacji linii, z każdą linią skojarzona jest informacja o tym czy została ona już przejrzana,

– usprawniony mechanizm importu plików TIFF,

– możliwość pobierania transkrypcji w formie prostego pliku tekstowego,

– link do podglądu całej strony w edytorze transkrypcji,

– w widoku podglądu transkrypcji dodane zostały numery porządkowe linii,

– w edytorze transkrypcji możliwe jest przesuwanie linii na konkretną pozycję (poprzez podanie jej numeru),

– po zakończeniu wsadowego OCRa wysyłany jest mail do właściciela projektu,

– w widoku historii zmian widoczna jest informacja o autorze zmian,

– w formularzu tworzenia nowego projektu pole autor jest teraz opcjonalne.”

Szczegółowa nota do wydania z listą wszystkich zmian i poprawek znajduje się :: tutaj :: (w języku angielskim).

Uruchomiono także :: tutaj :: forum sugestii i  usprawnień, w ramach którego można przekazywać swoje propozycje ulepszeń w WLT oraz głosować na pomysły, które już zostały zgłoszone. Aby to uczynić, należy wejść na forum korzystając z pomarańczowej zakładki “Twoja sugestia”, która znajduje się w prawym górnym rogu strony WLT.

Zwrot cyfrowy w humanistyce dostępny online

Ostatnio działam z dużym opóźnieniem.

Poniższa publikacja zdążyła się już odbić echem w sieci i wśród osób interesujących się digital humanities. Powołuje się na nią także wspomniany wczoraj Marcin Wilkowski w skrypcie Wprowadzenie do historii cyfrowej. Wypada ją zatem odnotować i na tym blogu, choć z pozoru ma niewiele wspólnego z mediewistyką i tematami, które staram się tu poruszać lub o nich informować.

Książka Zwrot cyfrowy w humanistyce jest pokonferencyjnym tomem zbierającym referaty wygłoszone na konferencji o tym samym tytule, która miała miejsce w październiku zeszłego roku w Lublinie.

Na stronie internetowej e-naukowiec, można przeczytać następujące informacje o książce:

„Prezentowana publikacja jest pierwszą w Polsce książką w całości poświęconą zjawisku humanistyki cyfrowej. […]

Nurt humanistyki cyfrowej jest obecnie dynamicznie rozwijajacym się polem badawczym. Koncepcja ta zrodziła się z idei połączenia refleksji humanistycznej z nowymi narzędziami cyfrowymi (komputer, Internet, GPS i inne), które wykorzystywane są zarówno do usprawnienia tradycyjnych badań, przetwarzania, wizualizowania, prezentowania i popularyzowania wyników badań naukowych, ale również kreują swoje własne metody i perspektywy badawcze (m.in.: analityka kulturowa, nowa nauka sieci, software studies, analiza big data).

Najważniejsze ośrodki badawcze i akademickie na całym swiecie w ciągu ostatnich lat powołały do życia instytuty zajmujące się tworzeniem cyfrowych narzędzi, opracowywaniem teorii i metodologii badań nowego paradygmatu. Wymienić tu można takie instytucje jak: Stanford University, MIT, Roy Rosenzweig Center for History and New Media, Department of Digital Humanities at King’s College London, UCL Centre for Digital Humanities.

W naszy kraju również zaobserwować można liczne działania i wydarzenia promujące “digital humanities”. W przeważającej większości są to jednak inicjatywy podejmowane przez zrzeszenia pozaakademickie, takie jak medialaby, THATCampy, hackerspace czy specjalistyczne portale i fundacje.

[…]

Zwrot cyfrowy w humanistyce daje okazję zapoznania się z głównymi nurtami polskiej “digital humanities” i partycypowania w narodzinach nowej, niezwykle obiecującej refleksji badawczej. Mamy nadziej, że nasza publikacja przyczyni się do rozwoju na gruncie polskim dyskursu humanistyki cyfrowej, który już od kilku lat prężnie rozwija się w najlepszych ośrodkach badawczych świata.”

Zwrot cyfrowy w humanistyce, Red. Andrzej Radomski i Radosław Bomba, Lublin 2013. ISBN: 978-83-233-3293-0

Książka została wydana na otwartej licencji Creative Commons i jest bezpłatnie dostępna do pobrania w trzech formatach (pdf, ePUB, MOBI) na stronie :: e-naukowiec :: Wszystkie informacje za tą właśnie stroną.

Czas na reklamę – Niezbędnik

Emanuel Kulczycki na swoim blogu Warsztat badacza rozpoczął nowy cykl o nazwie „Niezbędnik”.

Polecam go bardzo gorąco. Zdawać by się mogło, że ma to niewiele wspólnego z mediewistyką, ale przecież wszyscy, również zajmujący się wiekami średnimi, czy jakąkolwiek inną dyscypliną, muszą posługiwać się bibliografiami, tworzyć przypisy i tak dalej, i tak dalej.

Pierwszy odcinek Niezbędnika poświęcony jest pracy z menedżerem bibliografii Zotero.

Zachęcam zarówno do obejrzenia, jak i korzystania z tego narzędzia.

Film instruktażowy do obejrzenia :: tutaj ::

Filmik trwa 16 minut, ale naprawdę warto je poświęcić, bo gdy się przekonacie do korzystania z Zotero, zaoszczędzicie o wiele więcej czasu.

Warsztaty paleograficzne, kodykologiczne i epigraficzne w Berlinie i Londynie

W kwietniu a także na przełomie kwietnia i maja tego roku odbędą się ciekawe warsztaty w Londynie oraz Berlinie.

Informacje poniżej:

„Training school in codicology

Staatsbibliothek zu Berlin, 29 April – 3 May 2013

Codicology, the study of manuscript books as material objects, is an important discipline within manuscript studies. Topics covered will include writing materials, formats and layout, with particular focus on presenting a typology of medieval manuscripts, illustrated by Bibles, manuscripts of the Latin classics and literary and legal manuscripts in the vernacular. A significant component of the school will be instruction in the use of TEI-conformant XML to record and analyse codicological data. There will also be a presentation of Manuscripta mediaevalia, a joint online venture of the Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek München and the Deutsches Dokumentationszentrum für Kunstgeschichte – Bildarchiv Foto Marburg, which gives access to the manuscript collections of hundreds of libraries in Europe and the United States.

The language of instruction will be English.

Instructors:

M. J. Driscoll, Curator, Den Arnamagnæanske Samling, Copenhagen (XML)

Robert Giel, Staatsbibliothek zu Berlin (Manuscripta Mediaevalia)

J. P. Gumbert, Prof. em., Universiteit Leiden (Manuscript miscellanies)

Silvia Hufnagel, Den Arnamagnæanske Samling, Copenhagen (XML)

Eef Overgaauw, Leiter, Handschriftenabteilung, Staatsbibliothek zu Berlin (Bibles and Latin classics)

Elena Pierazzo, Department of Digital Humanities, King’s College, London (XML)

Lena Rohrbach, Nordeuropa-Institut, Humboldt-Universität zu Berlin (Medieval and post-medieval Scandinavian legal manuscripts)

The school is open to doctoral- and post-doctoral-level students with a background in medieval studies and at least some experience of working with manuscripts; previous experience with XML, while an advantage, is not required. Places are limited to a maximum of twenty students. There is no fee for the course itself, but participants will be expected to arrange their own accommodation and travel. Ten bursaries of € 800 each will be available to cover the costs of travel and accommodation. Only students registered at institutions in countries participating in this COST Action are eligible for bursaries (for a list of participating countries see http://www.cost.eu/domains_actions/isch/Actions/IS1005?parties).

Please send applications, including a full CV, to the school’s organisers, Eef Overgaauw (Everardus.Overgaauw@sbb.spk-berlin.de) and M. J. Driscoll (mjd@hum.ku.dk), at the latest by the end of February.”

***

Tydzień wcześniej w Londynie będzie miało miejsce inne szkolenie, równie interesujące. Informacje poniżej.

„EpiDoc Workshop, London, April 22-25, 2013

We invite applications for a 4-day training workshop on digital text-markup for epigraphic and papyrological editing, to be held in the Institute for Classical Studies, London. The workshop will be taught by Gabriel Bodard (KCL), James Cowey (Heidelberg), Simona Stoyanova (KCL) and Charlotte Tupman (KCL). There will be no charge for the teaching, but participants will have to arrange their own travel and accommodation.

:: EpiDoc :: is a set of guidelines for using TEI XML (tei-c.org) for the encoding of inscriptions, papyri and other ancient documentary texts. It has been used to publish digital projects including the Inscriptions of Aphrodisias and Tripolitania, the US Epigraphy Project, Vindolanda Tablets Online and Curse Tablets from Roman Britain, Pandektis (inscriptions of Macedonia and Thrace), and the Duke Databank of Documentary Papyri. The workshop will introduce participants to the basics of XML and markup and give hands-on experience of tagging textual features and object description in EpiDoc as well as use of the tags-free Papyrological Editor (papyri.info/editor).

No technical skills are required to apply, but a working knowledge of Greek or Latin, epigraphy or papyrology and the Leiden Conventions will be assumed. The workshop is open to participants of all levels, from graduate students to professors or professionals.

To apply for a place on this workshop please email [ gabriel.bodard [at] kcl.ac.uk ] with a brief description of your reason for interest and summarising your relevant skills and background, by Friday March 1st, 2013.”

Zob. także:

http://www.digitalclassicist.org/

http://www.currentepigraphy.org/

EpiDoc Collaborative for Epigraphic Documents in TEI XML http://epidoc.sf.net

Markup List Archives: http://lsv.uky.edu/archives/markup.html

The Stoa Consortium: http://www.stoa.org/