A zatem stało się. Na wzór Obywateli Kultury zainaugurowali swoją działalność Obywatele Nauki: Ruch obywatelski na rzecz dobrej nauki.
O ile nie przekonuje mnie bardzo ogólnikowy (na razie?) Manifest, o tyle teksty zamieszczone na stronie nowej inicjatywy warte są uwagi i dyskusji.
Dlaczego się cieszę i kibicuję ON?
Od dłuższego czasu zastanawiam się nad brakiem solidarności środowiska naukowego i wspólnego, wyraźnego głosu w sprawach wspólnych dla wszystkich dyscyplin. Widzę jednocześnie belkę we własnym oku. Nigdy nie anagażowałem się w podobne inicjatywy. Podchodzę i podchodziłem do nich nieufnie. A jednak pojawienie się ON ucieszyło mnie, bo widzę, jak dobrą robotę wykonał od chwili powstania ruch Obywateli Kultury. Oczywiście, daleko jeszcze do tego, by kultura była finansowana i obecna w przestrzeni zarówno medialnej, jak i miejskiej, wiejskiej itd., tak, jak być powinna, ale widać wśród ludzi w nią zaangażowanych chęć, by zmieniać zastaną rzeczywistość, i co więcej – wiarę, że zmiany są możliwe.
Chyba właśnie tego brakowało w środowisku naukowym – wiary, że coś można wspólnie zmienić.
Bardzo podoba mi się szczególnie jeden aspekt, na który kładziony jest nacisk (o czym wspominał w komentarzach na fb również Piotr Węcowski) – postulat zwiększenia roli popularyzacji nauk(i). Całkowicie się z tym zgadzam – odnoszę czasem wrażenie, że niektórzy naukowcy, zamknięci w swoim środowiskowym getcie, z jednej strony nie widzą zachodzących wokół przemian, nie chcą brać w nich udziału, boja się i nie rozumieją tego, co się dzieje (choć zarazem część z nich je bada), a z drugiej – są kompletnie nie rozumiani przez ludzi z zewnątrz, którzy nie mają pojęcia, czym się właściwie ci wszyscy ludzie na uniwersytetach zajmują i po co?
Na przykład taki Poznań. Czy mówią Wam coś nazwiska Ilona Binarsch i Roman Murawski? Nic? Nie czytaliście o tym na pierwszych stronach gazet, nikt nie wrzucił info na fejsa, nikt o tym nie twitnął, nikt nie powiedział o tym w knajpie? No właśnie. A taka informacja chyba powinna być nagłośniona. A o tym słyszeliście? Albo o Krzysztofie Matyjaszewskim? Powiem tak, o Dyczkowskim słyszałem, bo go znam. O reszcie wykopałem informacje teraz, przed chwilą. A ja naprawdę wolałbym widzieć na pierwszych stronach gazet właśnie takie wieści, niż to, że Figurski nie ma na sushi (och, wiem, że sushi Figurskiego nie zniknie i zostanie zastąpione przez sushi kolejnych Dod i Tusków Kaś, ale może choć na drugim miejscu się wieści naukowe pojawią?…). Dżizus, osiagnięcie Justyny Olko powinno otwierać wszystkie wydania wiadomości, nie tylko doczekać się artykułu w DF. A ktoś potrafi wymienić pozostałą ósemkę polskich laureatów (z głowy, z pamięci, z przeczytanych i zasłyszanych wiadomości prasowych lub telewizyjnych)? Wszyscy wiedzą, co to są Oscary, bardzo wielu wie, co Złote Lwy, Złoty Niedźwiedź. A kto z Waszych znajomych nie-z-uniwersytetu wie, co to jest grant ERC? Kto nie-z-uczelni potrafi powiedzieć, co to jest „polski Nobel”, kto go przyznaje i za co?
Popularyzacja nauki, dokładnie tak, jak jest postulowane – od najmłodszych, po uniwersytety trzeciego wieku – spełnia ogromnie ważną rolę. Całkowicie się zgadzam, że te wszystkie inicjatywy – noce nauki, uniwersytety dla dzieci, spotkania – z jednej strony są istotne w procesie popularyzacji, a z drugiej – ludzie są naprawdę ciekawi, czym my wszyscy się zajmujemy. I bardzo ważne jest, by te wszystkie akcje były doceniane zarówno w samych jednostkach naukowych, jak i na wszystkich wyższych szczeblach, także w ocenie dorobku. Do takich zajęć i spotkań również trzeba się przygotować, co jest zarówno czasochłonne, wymaga twórczego podejścia (dzieci są niezwykle wdzęcznymi dzięki wrodzonej ciekawości, ale też wymagającymi i bezlitosnymi słuchaczami), jak i często do całej zabawy niektórzy dokładają z własnej kieszeni i poświęcają na to swój czas wolny. Nie chodzi przecież o to, by ludzie spoza środowiska mówili, jacy to jesteśmy mądrzy i mądre, żebyśmy byli podziwiani i podziwiane. Chodzi o to, żeby nas rozumiano. I by rozumiano, dlaczego to jest istotne.
Całkowicie się zgadzam także, że osiagnięcia polskich badaczy, zarówno w dziedzinie nauk ścisłych, jak i humanistyki, powinny być nagłaśniane i obecne w mediach. Owszem, wspomina się o tym. Ale… mam taką jedną obserwację dotyczącą facebooka – wśród moich znajomych jest wiele osób związanych z uniwersytetami, a także wiele związanych z działalnością kulturalną. Wśród osób związanych z kulturą (jej tworzeniem i bardzo czynnym odbiorem) informacje krążą nieustannie, ludzie wrzucają ciagle coś nowego, posyłają informacje o nagrodach, wystawach, osiągnięciach. Takich informacji podawanych przez ludzi ze świata uniwersyteckiego jest nieporównanie mniej (nie mówiąc już o sławnym lub niesławnym lajkowaniu i komentowaniu). Jest to jednak chyba w ogóle problem obecności badaczy, szczególnie niektórych dyscyplin, w sieci. Wbrew pozorom, wydaje mi się to jakimś odbiciem rzeczywistości ze świata spoza sieci. Ludzie zajmujący się kulturą chodzą na wernisaże, spotkania z autorami, do kina, piszą o tym do siebie, komentują, polecają, krytykują. W środowisku uniwersyteckim, odnoszę takie wrażenie, jest nieco inaczej. Jakby wielu wstydziło się, jakie artykuły, książki z ostatnio czytali i co o nich sądzą, jakby nie chodzili na spotkania. Jakby wstydzili się, czym sami się zajmują.
Zapewne najbardziej dyskutowanymi problemami będą te, o których mowa jest w zakładkach Kariera naukowa i Transparentność procedur. Obawiam się, że kwestia obecności nauki w mediach, uświadamiania ludzi, dlaczego jest ważne to, czym się wszyscy zajmujemy, a także problem edukacji i popularyzacji może zniknąć lub zostać przyćmiona w dyskusjach o habilitacjach itp., co również jest ważne, ale…
Rozmowa z ludźmi o tym, czym się zajmujemy ma jeszcze jedną zaletę. Człowiek zaczyna pytać sam siebie – czy to, co robię ma w ogóle sens? Po co to w ogóle? Dla punktów i kariery? Czy na przykład prowadzenie tego bloga, niszy w niszy – jest „po czemuś”, ktoś z tego w ogóle korzysta?
Obawy odnośnie ON mam. Ale trzymam kciuki, by osobom mocno zaangażowanym w ruch nie zabrakło energii. Żeby strona była aktualizowana, żeby inicjatywa była, jak piszą o tym na stronie, apolityczna i skupiona na zagadnieniach wspólnych dla wszystkich dyscyplin. Żeby dostrzegano tam różnorodność problemów i nie walczono tylko o swoje. I by śledzono i brano przykład z tego, jak walczą o swoje ludzie m.in. ze świata kultury (przecież wielu naukowców przy tych ruchach działa, jak przy Poznańskim Kongresie Kultury).
Bardzo trzymam kciuki, żeby Obywatelom Nauki dalej chciało się chcieć. Mimo głosów sceptycyzmu, ironii i niewiary, które z pewnością nadpłyną z różnych stron.
Na stronie Obywateli Nauki można wyrazić poparcie dla ruchu, podpisując Manifest.
Inicjatorzy piszę, że każdy może się zaangażować zarówno w rozwijanie inicjatywy, jak i tworzenie samej strony.
Cóż, i ja jestem sceptyczny i ostrożny. Ale podpisałem. Jeszcze wierzę.
Podpisałem manifest, bo lubię ludzi, którym się chce.
Dziś w Programie Pierwszym Polskiego Radia w audycji z cyklu Człowiek i Nauka Anna Muszewska (bioinformatyk) i Łukasz Niesiołowski-Spano (historyk) przedstawią postulaty ruchu. Zachęcam do posłuchania. Sam jestem bardzo ciekaw tej audycji.
Filologia cyfrowa :: Mediewistyka 2.0 