Informatyka w służbie filologii łacińskiej i historii

Blog ten leżał odłogiem przez bardzo długo czas. Czy uda mi się go reaktywować w pełni, trudno powiedzieć. Dzieje się bardzo dużo, a i ja w ciągu ostatnich dwóch lat odszedłem od zagadnień krążących wokół, z grubsza ujmując – filologii w sieci w stronę edycji (jednak) papierowych – ukazały się m.in. Żywot Pana Jezu Krysta, Męka Pana Jezusowa, a także pierwszy tom faksymilowej serii modlitewników z serii  Libri Precationum Illuminati Poloniae Veteris.

Brałem jednak udział w projekcie, który jeszcze się nie zakończył, ale wszystko wskazuje na to, że – jeśli efekt finalny okaże się taki, jakim jest w zamierzeniach – filologowie i historycy otrzymają kapitalne narzędzie do porównywania łacińskich tekstów.

Mowa tu o projekcie finansowanym przez NCN (Nr 11H 12 0511 81) kierowanym przez prof. Tomasza Jasińskiego: Program komputerowy nowej generacji do analizy łacińskich tekstów narracyjnych i dokumentowych wraz z elektroniczną bazą tekstów i bazą urzędników państwa polskiego XII-XVIII w.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej – jakiś czas temu ukazał się najnowszy numer (2014, nr XLV) Rocznika Biblioteki Narodowej, gdzie prof. Jasiński w artykule Informatyka w służbie filologii łacińskiej i historii zdradza tajniki pracy nad przygotowywanym programem. Bardzo polecam.

Nowy Testament. Elektroniczna konkordancja staropolska

Dziś, po bardzo długim milczeniu, tylko króciutko, informacyjnie.

Kilka dni temu na fb pojawił się post Mariusza Leńczuka o ukończeniu projektu Piętnastowieczne przekłady Nowego Testamentu – elektroniczna konkordancja staropolska. Internetowa baza danych, który jest już dostępny online i można z niego do woli korzystać.

Jak możemy przeczytać w opisie zamierzenia finansowanego ze środków NCN: „Pomysłodawczynią całego przedsięwzięcia była śp. dr Elżbieta Belcarzowa, która wraz z pracownikami Pracowni Języka Staropolskiego IJP PAN w Krakowie przygotowała wypisy źródłowe do 1300 wersetów Nowego Testamentu. Dzięki jej zachętom i wspólnie przygotowanym artykułom, które wprowadziły mnie do świata średniowiecznych tłumaczeń biblijnych, zrodziła się koncepcja serwisu internetowego, który pozwoliłby historykom języka, literaturoznawcom, biblistom i miłośnikom języka staropolskiego na dotarcie do nieznanych materiałów językowych i podjęcie szczegółowych studiów nad średniowiecznymi przekładami Nowego Testamentu. Ostatecznym impulsem do rozpoczęcia badań był projekt dr Izabeli Winiarskiej-Górskiej „Szesnastowieczne przekłady Ewangelii”, który zainicjował elektroniczną inwentaryzację biblijnych tłumaczeń w Internecie. Oba serwisy są równoległe tematycznie i uzupełniają się chronologicznie.”

[Niestety, nie działa link odsyłający do Szesnastowiecznych przekładów Ewangelii].

Główni wykonawcy: dr Mariusz Leńczuk (IJP PAN) i dr Agnieszka Maciąg (IJP PAN). W trakcie realizacji projektu udział w nim brali: dr Dorota Kołodziej (IJP PAN), mgr Katarzyna Jasińska (IJP PAN), mgr Zofia Wójcikowa (IJP PAN), mgr Karolina Borowiec (UAM), mgr Dorota Masłej (UAM) oraz Marta Siwińska (UAM). Autorem strony jest mgr inż. Piotr Szpor. Konsultantem dużej części zamieszczonych transkrypcji był śp. prof. dr hab. Wacław Twardzik.

[Informacje za stroną projektu.]

O ważnym artykule Anety Pieniądz, kilka drobiazgów, w tym przeprosiny

Bardzo, bardzo dawno nie pisałem na tym blogu. Moja ostatnia aktywność tutaj ograniczała się przede wszystkim do reblogowania niektórych postów, które uważałem za korespondujące z tym, co pojawiać się miało tutaj, a które uważałem także za warte uwagi również z punktu widzenia polskiego czytelnika (jak cykl Manuscript Trip Road).

Na wstępie zatem – przepraszam tych, którzy tu zaglądają od czasu do czasu. Wydarzenia różnego rodzaju, które były moim udziałem w ciągu ostatnich miesięcy, sprawiły, że nie miałem najzwyczajniej w świecie czasu, by do pisania tutaj sie przyłożyć. Mam cały plik pełen linków, a także pomysłów, o czym warto by tu napisać. Życie jednak toczy się swoim torem i prawdę mówiąc – nie mam pojęcia, kiedy do w miarę systematycznego pisania na tych łamach będę mógł powrócić. Jest to też o tyle skomplikowane, że w ramach mojej aktywności odnoszącej się do badań nad późnym średniowieczem zajęły mnie obecnie inne tematy, które z roboczo przyjętą nazwą „filologii cyfrowej” mają niewiele wspólnego. Muszę zatem albo pomyśleć nad zmianą formuły niniejszego bloga, albo poczekać, aż uspokoi się trochę moje zawodowe życie.

Jest mi o tyle głupio, że miesiąc temu mniej więcej przeczytałem artykuł Anety Pieniądz, w którym blog mój przywołany jest w przypisie (co mnie zaskoczyło i za co niniejszym dziękuję).

Artykuł jest ważny z różnych powodów. Przede wszystkim to jeden z nielicznych tekstów, które omawiają w szczegółowy sposób obecność ediewistyki w sieci, a szczególnie jeden jej aspekt – paleografię i kodykologię.

Bardzo gorąco polecam tekst Anety Pieniądz. Niestety, póki co, jeśli się nie mylę, dostępny jest tylko w wersji print:

Aneta Pieniądz, Narzędzia internetowe w nauczaniu paleografii. „Studia Źródłoznawcze” 51 (2013), s. 131-142.

Tekst ten powinien zainteresować wszystkich, których ciekawią narzędzia paleograficzne online, ale także wykorzystują sieć i jej zasoby do zajęć ze studentami.

Naprawdę bardzo, bardzo gorąco polecam, bo jest tam mnóstwo przydatnych i aktualnych linków oraz omówień niektórych mediewistycznych projektów.

O projektach Pracowni Łaciny Średniowiecznej

:: stąd ::

W najbliższym tygodniu w Poznaniu dwukrotnie będzie okazja posłuchać prelekcji Krzysztofa Nowaka z Pracowni Łaciny Średniowiecznej IJP PAN.

Najpierw we wtorek, 17 grudnia, o godz. 17.30 w Collegium Maius (ul. Fredry 10) w sali 328, podczas comiesięcznego spotkania Poznańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Filologicznego, zaproszony gość przedstawi wykład:

Z prac nad elektronicznym słownikiem i korpusem łaciny średniowiecznej.

Strona wydarzenia na facebooku :: tutaj ::

Jeśli komuś nie uda się dotrzeć na ul. Fredry we wtorek (a jeśli się uda to również) serdecznie zapraszam na spotkanie w środę, w Bibliotece Uniwersyteckiej przy ul. Ratajczaka 38/40, w sali 82. W samo południe, o godzinie 12.00 Krzysztof Nowak zaprezentuje wykład:

Projekty Pracowni Łaciny Średniowiecznej IJP PAN

Podczas prelekcji poruszone zostaną zagadnienia związane z programem COST Medioevo Europeo, w tym problematyka integracji słowników i korpusów, prac w grupach roboczych programu, przygotowania oraz standaryzacji katalogów bibliotecznych oraz opisów kodykologicznych.

Krzysztof Nowak – leksykograf, asystent w Pracowni Łaciny Średniowiecznej IJP PAN w Krakowie. Autor koncepcji elektronicznego słownika i korpusu łaciny średniowiecznej w Polsce. Współtwórca portalu informacyjnego Classica, mediaevalia et cetera.

Strona wydarzenia na facebooku :: tutaj ::

Fellowships in Digital Scholarly Editing

Poniżej podaję otrzymaną właśnie informację.

***

The Digital Scholarly Editions Initial Training Network (DiXiT) offers 12 Marie Curie fellowships to early stage researchers (ESRs) for a period of 3 years and 5 Marie Curie fellowships to experienced researchers (ERs) for a period of 12 to 20 months.

About DiXiT

DiXiT (Digital Scholarly Editions Initial Training Network) is an international network of high-profile institutions from the public and the private sector that are actively involved in the creation and publication of digital scholarly editions.

DiXiT offers a coordinated training and research programme for early stage researchers and experienced researchers in the multi-disciplinary skills, technologies, theories, and methods of digital scholarly editing.

DiXiT is funded under Marie Curie Actions within the European Commission’s 7th Framework Programme and runs from September 2013 until August 2017.

For more information visit the DiXiT website:
http://dixit.uni-koeln.de

APPLICATION

Academic Requirements

Early-Stage Researchers must be in the first 4 years of their research careers and not yet have a doctoral degree. This is measured from the date when they obtained the degree which would formally entitle them to embark on a doctorate, irrespective of whether or not a doctorate is envisaged.

Experienced Researchers must be in possession of a doctoral degree or have at least 4 years of full-time equivalent research experience. At the time of recruitment by the host organisation an experienced researcher must also have less than 5 years of full-time equivalent research experience.

It should be noted that an individual researcher may not be recruited first as an ESR and subsequently as an ER in the same project.

Marie Curie ITN mobility requirement

Researchers can be of any nationality. They are required to undertake trans-national mobility (i.e. move from one country to another) when taking up their appointment. One general rule applies to the appointment of researchers:

At the time of recruitment by the host organisation, researchers must not have resided or carried out their main activity (work, studies, etc) in the country of their host organisation for more than 12 months in the 3 years immediately prior to the reference date.

Short stays such as holidays and/or compulsory national service are not taken into account.

Application process

Please note that applications from any qualified applicants, regardless of gender, ethnicity or country of origin are welcome if they meet the eligibility requirements.

Applicants should send their applications directly to the institution hosting the desired fellowship. Applications for more than one post are welcome – however, multiple applications should be indicated via the obligatory DiXiT application form (which has to be submitted separately from the application documents send to the hosting institution).

Application deadline

The deadline for applications is the 10th December 2013.
Please note that the four remaining ER fellowships will start at a later date and the possibility of application will be announced accordingly.

For further details visit http://dixit.uni-koeln.de/fellows.html

Manuscript Road Trip Lisy Fagin Davis

Dowiedziałem się dopiero co o ciekawym blogowym projekcie Lisy Fagin Davis z Medieval Academy of America. Autorka bloga ma doświadczenie w pracy z rękopisami, sporządzaniem katalogów, a także jest autorką artykułów z zakresu kodykologii i mediewistyki. Jej profil widnieje także na academia.edu, choć nie jest chyba tam bardzo aktywnym użytkownikiem.

Blog Manuscript Road Trip wystartował, jak mi się wydaje, 1 września tego roku, jest zatem projektem bardzo świeżym. Jak pisze Autorka we wstępniaku, w związku z rosnącym zainteresowaniem w identyfikowaniu, klasyfikowaniu i katalogowaniu rękopisów średniowiecznych w USA, Lisa Fagin Davis wraz z  Melissą Conway postanowiły założyć blog poświęcony kolekcjom rękopisów w Stanach Zjednoczonych. Ich relacje opierają się na podróżach oraz korespondencji z poszczególnymi bibliotekarzami, które obie prowadziły od 1996 roku. W wirtualnej podróży, do której zaprasza Davis, czytelnicy będą mieli okazję odwiedzić kolekcje rękopisów we wszystkich stanach, a także, jak obiecuje Autorka, również odbędą się „wycieczki” do Kanady. Blog poświęcony jest szczególnie mniej znanym kolekcjom, podobno niektóre z nich znajdują się w zaskakujących miejscach.

Co istotne dla bibliotekarzy zmagających się z katalogowaniem rękopisów, Autorka omawiać też będzie sposoby katalogowania, formaty oraz stan zdigitalizowania materiałów. Bo, jak się okazuje, również w Stanach rękopisy katalogowane sa w przeróżny sposób, od rozwlekłych o pisów, po sformalizowane zasady formatu MARC po Digital Scriptorium.

Według słów Davis nie ma żadnych reguł, choć digitalizacja i katalogowanie rękopisów pochodzących sprzed 1600 roku trwa już nieprzerwanie od 20 lat.

Wciąż jeszcze macie szansę śledzić bloga na bieżąco, ponieważ dotąd ukazały się cztery wpisy.

Z blogiem Manuscript Road Trip można zapoznać się :: tutaj :: Polecam!

Krakowska Pracownia Łaciny Średniowiecznej w Barcelonie

„W dniach 15-17 maja badacze z Pracowni Łaciny Średniowiecznej uczestniczyli w warsztatach „XML-TEI for Ancient and Medieval Lexicographical Works” organizowanych w Barcelonie przez Consejo Superior de Investigaciones Científicas. W czasie warsztatów mgr Krzysztof Nowak wygłosił referaty pt. „eLexicon Mediae Latinitatis Polonorum: goals, methods, workflow” i „TEI for eLexicon Mediae Latinitatis Polonorum: challenges from lexicographer’s view” oraz przedstawił (wraz z Bruno Bonem z IRHT CNRS) prezentację pt. „Un Wiki pour les dictionnaires de latin médiéval„. Dr Agnieszka Maciąg wygłosiła referat pt. „eLexicon Mediae Latinitatis Polonorum: annotator’s perspective„, natomiast dr Anna Ledzińska zaprezentowała techniczne uwarunkowania anotacji tekstów oraz interfejs edytorski. Szczegółowy program warsztatów i opis celów naukowych można znaleźć na stronie wydarzenia.”

Informacja za stroną Instytutu Języka Polskiego PAN, czyli :: stąd ::

Trzy kasty DH wg Marjorie Burghart

Na stronie Digital Humanities à l’IHA Marjorie Burghart opublikowała post, w którym omawia trzy kasty dyscypliny, która ostatnio przeżywa bujny rozkwit i budzi spore zainteresowanie (a także burzliwe dyskusje) wśród wielu badaczy zafascynowanych możliwościami, jakie dają nowe technologie, a także forsujących tezę, iż kultura cyfrowa, humanistyka w sieci, rządzi się innymi prawami, a Digital Humanities powinny zyskać status odrebnej dyscypliny naukowej.

Marjorie Burghart świadomie odwołuje się do trójdzielnego, słynnego podziału wprowadzonego do dyskursu naukowego przez Georgesa Duby’ego: oratores, bellatores, laboratores, czyli ci, którzy się modlą (kapłani), ci, którzy walczą (wojownicy, rycerze) oraz ci, którzy pracują (od czarnej roboty 😉 ).

Według Burghart kastę robotników reprezentują obecnie osoby odpowiedzialne za techniczne aspekty pracy naukowej w sieci (ludzie od IT, ci, którzy są obyci np. z kodowaniem tekstów, możliwościami rzeczywistymi, które dają nowe technologie). Kastę wojowników reprezentują ci, którzy walczą (na niwie intelektualnej i politycznej) o nadanie Digital Humanities statusu odrębnej dyscypliny naukowej, a także bronią tej dyscypliny przed atakami osób jej niechętnych. Kastę kapłanów zaś tworzą osoby, które Burghart dowcipnie określa mianem „wierzący, lecz niepraktykujący”. To osoby, które interesują się i entuzjastycznie podchodzą do zagadnień DH, lecz w rzeczywistości niewiele mają wspólnego z jakimkolwiek aspektem praktycznym. Jak słusznie zauważa Burghart, ta kasta sporo zyskuje na promowaniu i podpieraniu się DH w swojej akademickiej karierze.

Polecam ten tekst gorąco. Również dlatego, że Marjorie Burghart jest zarówno „praktykującą” mediewistką, jak i specjalistką wysokiej klasy od technicznych aspektów wykorzystywania nowych technologii m.in. w wydawaniu tekstów średniowiecznych online.

Post Marjorie Burghart w języku angielskim: The Three Orders or Digital Humanities Imagined #dhiha5

Ten sam post w języku francuskim: Les Trois Ordres ou l’Imaginaire des Digital Humanities #dhiha5

Autorka zaprasza do komentowania i dyskusji.

Czas na reklamę – Niezbędnik

Emanuel Kulczycki na swoim blogu Warsztat badacza rozpoczął nowy cykl o nazwie „Niezbędnik”.

Polecam go bardzo gorąco. Zdawać by się mogło, że ma to niewiele wspólnego z mediewistyką, ale przecież wszyscy, również zajmujący się wiekami średnimi, czy jakąkolwiek inną dyscypliną, muszą posługiwać się bibliografiami, tworzyć przypisy i tak dalej, i tak dalej.

Pierwszy odcinek Niezbędnika poświęcony jest pracy z menedżerem bibliografii Zotero.

Zachęcam zarówno do obejrzenia, jak i korzystania z tego narzędzia.

Film instruktażowy do obejrzenia :: tutaj ::

Filmik trwa 16 minut, ale naprawdę warto je poświęcić, bo gdy się przekonacie do korzystania z Zotero, zaoszczędzicie o wiele więcej czasu.

Kraków – COST Medieval Cultures / Poznań – THATCamp

Już niebawem, w dniach 25-26 kwietnia, odbędą się w Krakowie warsztaty w ramach programu COST Medieval Cultures & Technological Resources (Medioevo Europeo):

Connecting Textual Corpora and Dictionaries

Więcej informacji na stronie :: Pracowni Słownika Łaciny Średniowiecznej :: (po angielsku).

***

A jutro po raz pierwszy w Poznaniu odbędzie się spotkanie w ramach THATCamp.

Posłuchać będzie można m.in. Emanuela Kulczyckiego (znanego z  Warsztatu badacza), Adama Dudczaka (projekt Wirtualne Laboratorium Transkrypcji, o którym kiedyś pisałem :: tutaj :: ale od tego czasu sporo się w nim zmieniło). Pojawię się także ja z dziesięciominutową prezentacją: Edycje średniowiecznych tektów online, czyli o niebywałych możliwościach i równie wielkich wątpliwościach.

Pełen program imprezy :: tutaj ::